Samenvatting
Een roedel wolven rent door de sneeuw, foto: Cees van Kempen
DNA-onderzoek toont 51 wolven aan in Nederland
Deze voortgangsrapportage gaat over de activiteit van de wolf in Nederland in de periode van 21 oktober 2023 tot en met 15 februari 2024. In totaal zijn er in deze periode 51 verschillende wolven in Nederland aangetoond met DNA. Daarvan zijn 26 wolven voor het eerst in Nederland aangetroffen; de meeste daarvan zijn nakomelingen (van bekende roedels) die voor het eerst geïdentificeerd zijn. De overige wolven zijn al eerder in Nederland aangetoond met DNA. Dit zijn gevestigde wolven of zwervende wolven zonder vaste territoria.
Territoriaal gedrag
Het natuurlijke gedrag tussen aangrenzende en concurrerende roedels is voor het eerst in Nederland vastgelegd op beeld. Wolven staan geen vreemde wolven toe in hun territorium. In de winterperiode vindt paarvorming en territoriumafbakening plaats, soms met agressie tot gevolg. Dit werd afgelopen januari gefilmd op de Veluwe.
Wolf mogelijk gedood door wolf
Voor het eerst is een dode wolf gevonden in Nederland die mogelijk is gedood door een andere wolf. Op 1 december 2023 is een volwassen vrouwelijke wolf dood aangetroffen in de bossen in de omgeving van Elspeet. Bij de sectie zijn op verschillende plekken op het dier bijtsporen gevonden die fataal bleken voor de wolf. Hieruit blijkt dat de wolf mogelijk is gedood door één of meerdere soortgenoten.
Bijzondere zwerftocht te volgen via DNA
Een mannelijke wolf heeft de afgelopen periode ruim 500 km afgelegd in Nederland, België en Duitsland. Dat blijkt uit DNA van de wolf dat is aangetroffen op verschillende plekken in deze landen. In oktober 2023 kwam de wolf via Bremen (Duitsland) naar Nederland. Hij was enige tijd in Gelderland en in november 2023 werd zijn DNA aangetroffen in Duitsland en daarna in Vlaanderen. Hij verbleef een tijd bij de Belgische wolvin Emma en was in december 2023 weer terug in Nederland.
Schademeldingen bij BIJ12
BIJ12 ontving in de afgelopen periode 359 meldingen van vermoedelijke wolvenschade aan landbouwhuisdieren. Vier van deze meldingen zijn niet verder onderzocht omdat bij de eerste beoordeling bleek dat het niet om wolvenschade ging. De DNA-analyse toonde in 310 gevallen aan dat het om wolvenschade ging. Eén keer kwam goudjakhals uit de DNA-analyse. Achttien keer werd het DNA van hond aangetoond. In negentien gevallen gaf de analyse geen resultaat en in zeven gevallen was DNA-afname niet mogelijk. Die meldingen zijn of worden nader beoordeeld op basis van veldbezoek, locatie en schadebeeld. Van de meldingen die inmiddels nader beoordeeld zijn, was in twaalf gevallen predatie door wolf niet uit te sluiten.
Binnengekomen meldingen monitoring
Er kwamen deze periode 1556 meldingen binnen van (vermoedelijke) sporen van wolven. De meldingen werden gedaan bij het Wolvenmeldpunt van BIJ12, waarvan de uitvoering is belegd bij de Zoogdiervereniging. Bij 1300 meldingen is op basis van bewijsmateriaal, zoals DNA-onderzoek op een uitwerpsel of beeldmateriaal, duidelijk geworden dat het daadwerkelijk om een wolf ging. Van de overige 256 meldingen kon niet worden vastgesteld of dit een wolf betrof. Onderstaand diagram geeft een overzicht van zekere wolvenwaarnemingen per type waarneming.
Het diagram geeft een beeld van de zekere wolvenwaarnemingen die bij het Wolvenmeldpunt zijn binnengekomen in de periode van 21 oktober 2023 tot en met 15 februari 2024.
Totstandkoming rapportage
BIJ12 is de organisatie die namens de provincies de beleidsuitvoering verzorgt van het dossier van de wolf. Dit heeft onder andere betrekking op monitoring en op afhandeling van tegemoetkoming in schade.
Deze voortgangsrapportage is tot stand gekomen met medewerking van de Zoogdiervereniging (monitoring Wolvenmeldpunt), Wageningen University & Research (WENR, DNA-analyses), Dutch Wildlife Health Centre (DWHC, pathologisch onderzoek) en het CEwolf-consortium (Centraal-Europese wolvenpopulatie, internationale uitwisseling genetische data).
De activiteit van de wolf in Nederland is in deze voortgangsrapportage gebaseerd op kennis en informatie uit de schademeldingen die binnenkomen bij BIJ12, en wolvenmeldingen uit het Wolvenmeldpunt en de gecoördineerde veldmonitoring (actieve monitoring). Dit omvat:
- Uitslagen van soortbepalingen op alle via schade en monitoring verkregen DNA-monsters over de periode 21 oktober 2023 tot en met 15 februari 2024;
- Uitslagen van individubepalingen op
- schademonsters over de periode 21 oktober 2023 tot en met 12 januari 2024; - monitoringmonsters over de periode 21 oktober 2023 tot en met 15 februari 2024.
- Overige bevestigde waarnemingen zoals verkregen uit wildcamerabeelden en gericht veldonderzoek.
Zie voor alle beschikbare data de bronbestanden op de website van BIJ12:
- Bronbestand bevestigde wolvenwaarnemingen
- Bronbestand bevestigde wolvenschade
- Bronbestand gemelde veeschade
- Bronbestand dode wolven
Ondanks de omvattendheid van deze bronnen, zijn deze niet volledig uitputtend en kan er meer wolvenactiviteit in Nederland zijn dan vermeld in deze rapportage. Zie voor overige informatie de website van BIJ12.