Monitoring in de provincies

Een boswachter noteert de vondst van een wolvenkeutel (foto: Marielle van Uitert)

Provincies Drenthe en Fryslân

In de periode tussen 1 november 2021 en 16 februari 2022 zijn in de provincie Drenthe en Fryslân meerdere keren twee wolven waargenomen en met DNA aangetoond. Het gaat hier om de vrouwelijke wolf GW2090f, afkomstig uit de Barnstorfroedel in Nedersaksen, en de mannelijke wolf GW2397m. Van de herkomst van deze wolf is slechts bekend dat deze uit de centraal Europese populatie afkomstig is. Hij is in het najaar van 2021 voor het eerst in deze provincies aangetoond (september 2021 in Drenthe en oktober 2021 in Fryslân). De vrouwelijke wolf (GW2090f) is in 2021 voor het eerst in Drenthe vastgesteld (april 2021) en pas in februari 2022 in Fryslân. Omdat de wolvin (GW2090f) al een langere periode in hetzelfde gebied aanwezig is, wordt aangenomen dat zij zich hier gevestigd heeft.

GW2090f is in het afgelopen kwartaal ten minste negen keer vastgesteld, twee keer via uitwerpselen en in de overige zeven gevallen ging het om gedode schapen. In de periode van 1 november 2021 tot 16 februari 2022 is de aanwezigheid van GW2397m elf keer vastgesteld op basis van DNA-monsters, twee keer op basis van uitwerpselen die gevonden zijn in de regio Zuidoost-Fryslân en Zuidwest-Drenthe en de overige negen keren bij gedode schapen.

Bij een paar verschillende schademeldingen werd bij enkele dode schapen van allebei de wolven een DNA-profiel vastgesteld. Zeer waarschijnlijk hebben beide wolven van de prooi gegeten. Hieruit kan ook de conclusie getrokken worden dat de twee wolven een paar vormen en gezamenlijk optrekken en eten. Ook op wildcamerabeelden van het Wolvenmeldpunt en de terreinbeheerders is goed zichtbaar dat GW2090f en GW2397m het gebied samen doorkruisen. De mannelijke wolf is iets groter dan de wolvin. Zeker in de piek van de paartijd (in januari en februari) volgt de mannelijke wolf de wolvin overal op korte afstand. Dit paar lijkt de regio van Zuidoost-Fryslân en Zuidwest-Drenthe als kerngebied te hebben, waarbij een gebied daaromheen betrokken wordt in het territorium. Vanwege paarvorming is actieve monitoring opgestart en zal blijken of er sprake is van roedel vorming.

Wolvin GW2090f en wolf GW2397m worden vaak in elkaars gezelschap gezien. Mogelijk vormen zij een paar (bron: Zoogdiervereniging)

Provincie Gelderland

Roedel Noord-Veluwe beslaat groot leefgebied

De aanwezigheid van de gevestigde roedel op de Veluwe (waaronder het ouderpaar GW998f en GW893m) is afgelopen kwartaal opnieuw vastgesteld via wildcamera’s, wolvenkeutels en enkele aanvallen op schapen. Op wildcamerabeelden is de roedel in wisselende samenstelling te zien en blijkt dat de roedel bestaat uit minimaal acht dieren. De aanwezigheid van wolvin GW998f werd op basis van uitwerpselen drie keer vastgesteld, de aanwezigheid van GW893m één keer. Zowel groepen wolven (vastgelegd via wildcamerabeelden) als keutels werden afgelopen periode van de uiterste noordzijde van de Noord-Veluwe tot de Midden-Veluwe aangetroffen. Opmerkelijk is dat de afstand tussen deze meldingen relatief groot is. Het is gebruikelijk dat in de winter, wanneer het aantal makkelijk te bejagen wilde prooien relatief laag is, het territorium op zijn grootst is. Richting de zomermaanden is het makkelijker jagen voor wolven vanwege de aanwezigheid van jonge prooidieren. Het territorium wordt dan weer verkleind tot het kerngebied waar de welpen geboren en grootgebracht worden. Op basis van de waarnemingen lijkt het Noord-Veluwse roedel zich vrij te bewegen over de Veluwe en is er ook veel actief (geweest) op de Midden-Veluwe, het territorium van de al lange tijd aanwezige, vrouwelijke wolf GW960f. Een solitaire wolf, of een paar, kan weinig inbrengen tegen een roedel van meerdere volwassen wolven. Een eventueel conflict kan leiden tot de dood van een wolf en wordt dus zoveel mogelijk vermeden. De wolvin GW960f is nog wel aanwezig op de Midden-Veluwe, zo blijkt uit DNA-onderzoek van keutels. Er zijn daarnaast ook wildcamerabeelden van twee wolven op de Midden-Veluwe, maar het is niet met zekerheid te zeggen of dit wolvin GW960f is met een partner. Het kunnen ook leden van de roedel van de Noord-Veluwe zijn. Dit moet de komende maanden blijken. Een derde vrouwelijke wolf die geen onderdeel uitmaakt van de Noord-Veluwe roedel, GW2363f, is ook nog actief op de Veluwe. Deze wolvin, afkomstig uit de Barnstorf roedel in Nedersaksen (Duitsland), werd in mei 2021 voor het eerst vastgesteld in Nederland op het noordelijke deel van de Noord-Veluwe. Inmiddels lijkt ze op de zuidelijke Veluwe actief, waar op 14 januari 2022 één keutel werd gevonden die via DNA aan haar kon worden toegewezen. Onduidelijk is of GW2363f een partner heeft. Het komt vaker voor dat zwervende wolven door de buitenranden van bestaande territoria lopen. Uit berichtgeving van Park De Hoge Veluwe blijkt dat zij twee wolven binnen hun hekken hebben waargenomen, het is niet bekend welke wolven dit zijn.

Het moment dat wolven van de roedel op de Veluwe water drinken is vastgelegd op een wildcamera (bron: Zoogdiervereniging)

Welpen

Op de Noord-Veluwe zijn in 2019, 2020 en 2021 jaarlijks minimaal 4 tot 6 welpen geboren. Welpen verlaten na verloop van tijd hun ouderlijk territorium en gaan op zoek naar een nieuw territorium. Op dit moment zijn er nog minimaal zes welpen in de roedel, zo blijkt uit wildcamerabeelden. Daarnaast is de aanwezigheid van vijf welpen op de Veluwe het afgelopen kwartaal ook met DNA-analyse aangetoond. Het betreffen individuen die al eerder op de Veluwe zijn aangetoond. Ze hebben de individucode GW1428m, GW1889m, GW1964m, GW2087m en GW2398m. Ook werd in de afgelopen periode de aanwezigheid van een welp aangetoond, waarvan het DNA eerder nog niet was verzameld. Deze wolf heeft de code GW2563m gekregen. De nakomelingen van de roedel van de Noord-Veluwe gaan op een gegeven moment op zoek naar een eigen territorium. Zo lijkt de afgelopen periode een mannelijke wolf vooral op de Zuid-Veluwe actief te zijn (GW2087m). Uitwerpselen met zijn DNA werden gevonden op 20 november 2021 in het zuidoosten van de Veluwe en op 2 januari 2022 in het zuidwesten van de Veluwe. Een andere mannelijke wolf (GW1889m), die in 2019 of 2020 op de Noord-Veluwe is geboren, is afgelopen periode ook actief geweest op de Zuid-Veluwe. Dit blijkt uit DNA-analyse van een gevonden keutel, op 7 januari 2022 in het zuidoosten van de Veluwe.

“De wolf die op 22 december 2021 werd aangereden had een ernstige huidaandoening als gevolg van chronische schurft.”

Aanrijdingen Veluwe

Sommige nakomelingen van de roedel zijn aangereden. Op de Veluwe zijn er twee aanrijdingen geweest, met mannelijke nakomelingen van de Noord-Veluwe roedel. Eén aanrijding vond plaats op de A50. Het opmerkelijke daarbij is dat de wolf deze aanrijding heeft overleefd. De bestuurders troffen een pluk haar op de bumper aan die geanalyseerd is op DNA. Daaruit kon worden achterhaald dat het om wolf GW2398m ging.

Overig

In Oost-Gelderland werd afgelopen periode een nieuw individu vastgesteld. Het gaat om de mannelijke wolf GW2402m. Zijn DNA werd op 11 en 12 november 2021 aangetroffen op gedode schapen in de Ooijpolder. Deze wolf heeft haplotype HW22, wat kenmerkend is voor wolven uit de Alpiene populatie (Franse en Italiaanse Alpen). Enkele dagen later liep het dier Noord-Brabant in (zie onderdeel Noord-Brabant). Voordat deze wolf in Nederland werd vastgesteld, was het dier begin november 2021 waargenomen nabij Goch (Nedersaksen). Na zijn trip door Nederland is hij in februari 2022 weer in Duitsland waargenomen.

Op een andere wildcamera zijn ook twee wolven vastgelegd op de Veluwe (bron: Zoogdiervereniging)

Noord-Brabant, Limburg en Zeeland

In Noord-Brabant, Zeeland en Limburg is in de periode van 1 november tot en met half februari de aanwezigheid van zes wolven vastgesteld. Het betreft één bekend individu (GW1625m; de wolf van De Groote Heide) en vijf, voor Nederland, nieuwe individuen.

Zwervende wolven

De mannelijke wolf GW2402m werd medio november voor het eerst in de Ooijpolder aangetroffen. In november wordt opnieuw zijn DNA aangetroffen, in de omgeving van ’s- Hertogenbosch en in het uiterste westen van de provincie Noord-Brabant. Het dier is waarschijnlijk op zwerftocht en doorkruist daarbij grote delen van de provincie. Een volgende waarneming van deze wolf wordt gedaan in de omgeving van Kalmthoutse heide. In de periode 11 november 2021 – 9 januari 2022 worden op 15 locaties gedode schapen en een geit aangetroffen waarvan het DNA afkomstig is van GW2402m. Deze wolf is voor het laatst op 9 januari 2022 waargenomen in de buurt van Helenaveen (oostzijde Noord-Brabant) en is in februari 2022 weer in Duitsland waargenomen. Op 18 december 2021 wordt ter hoogte van Aarle-Rixtel het DNA van een tweede, voor Nederland, onbekende wolf vastgesteld: GW2419m. Op gedode schapen wordt het DNA van dit individu gevonden. Dit dier is ook verantwoordelijk voor gedode schapen in Chaam en in Esbeek op respectievelijk 6 en 17 januari 2022. Door uitwisseling van gegevens met het CEwolf consortium kon worden vastgesteld dat het dier een maand eerder meerdere keren is aangetroffen in Duitsland nabij Bremen.

West-Brabant en Zeeland

Afgelopen periode is in West-Brabant en Zeeland relatief veel activiteit geweest van wolven. De wolf weet ook de Zeeuwse eilanden te bereiken. Op 18 december 2021 zijn in West-Brabant in Steenbergen schapen gedood. Het blijkt te gaan om een voor Nederland nieuwe wolf, GW1954m. Deze wolf blijkt een jong te zijn van het Vlaamse roedel in Hechtel-Eksel. Het dier blijft in de regio actief waarbij het herhaald provincie Zeeland bezocht. In totaal worden in Nederland op 14 locaties gedode schapen aangetroffen waarbij het DNA van wolf GW1954m is vastgesteld. Meer informatie over de activiteit van deze wolf is te lezen in het Roofdiernieuws van Vlaanderen.

Aangereden wolven

Op 17 januari 2022 wordt een wolf doodgereden op de A67 onder Eindhoven. Kort daarna wordt op 15 februari 2022 een wolf doodgereden op de A2 bij Weert. In beide gevallen ging het om jonge wolven die in 2021 zijn geboren in het Vlaamse roedel in Hechtel-Eksel. Ze zijn genetisch geïdentificeerd als respectievelijk GW2432m en GW2433m. Dit was de eerste keer dat GW2433m in Nederland werd aangetroffen. Van de wolf GW2432m werd afgelopen periode één keutel aangetroffen in de regio zuidwest Valkenswaard.

De Groote Heide

De territoriale wolf van De Groote Heide (GW1625m) is afgelopen periode opnieuw in Noord-Brabant en Limburg vastgesteld. Zijn DNA is in deze periode 16 keer aangetroffen bij schadegevallen op landbouwhuisdieren. Opvallend is dat de wolf, na een verblijf van twee jaar in Nederland, waarschijnlijk zijn territorium heeft verlaten. GW1625m is op 26 januari 2022 in Ysselsteyn (Limburg) aangetoond en daarna medio februari 2022 nabij Krefeld in Nordrhein Westfalen (Duitsland) en later in de Duitse Eifel. In korte tijd zijn meerdere mannelijke wolven in de regio van De Groote Heide geweest. Opvallend is dat GW1625m is vertrokken, vlak nadat in dit gebied een andere mannelijke wolf verscheen (GW2402m). Er kunnen meerdere redenen zijn waarom wolven hun gebied weer verlaten. De twee doodgereden wolven van de Vlaamse roedel zijn net buiten het leefgebied van GW1625m gevonden. Het is daarmee niet zeker of deze wolven in het territorium van GW1625m zijn geweest. De wolf GW2402 is wel in het territorium van GW1625m aangetoond. Dit kan een aanleiding zijn geweest voor GW1625m om het gebied te verlaten, maar zeker weten we dit niet. Er kunnen echter ook andere (onbekende) oorzaken zijn geweest, waardoor deze wolf dit gebied heeft verlaten.