Monitoring van de wolf in de provincies
Pas zodra een wolf een geschikt gebied heeft gevonden, laat hij duidelijke sporen in het veld achter.
Provincie Fryslân
Op 5 januari 2021 is op een wildcamera bij de Alde Feanen een wolf vastgelegd. Het is onbekend om welke wolf het gaat en of hij nog aanwezig is. Het dier is niet vaker in de omgeving waargenomen en er zijn in de omgeving ondanks uitvoerig sporenonderzoek geen wolvensporen aangetroffen. Deze wolf laat zien dat het lastig is om een rondtrekkende wolf in beeld te krijgen als het dier geen zichtbare sporen achterlaat (zoals wolvenkeutels of -sporen) of andere tekenen van aanwezigheid laat zien (zoals aanvallen op wilde dieren of landbouwhuisdieren). Een verklaring voor de afwezigheid van sporen zou kunnen zijn dat deze wolf op zwerftocht is en verkent of er al sprake is van een territorium van een andere wolf. Een vreemde wolf wordt in een territorium vaak niet gedoogd. Daarom beweegt een rondtrekkende wolf zich uiterst voorzichtig door het landschap. Pas zodra een wolf een geschikt gebied heeft gevonden, laat hij duidelijke sporen in het veld achter.
Provincie Overijssel
Eind november 2020 is de aanwezigheid van een wolf op drie locaties in Overijssel aangetoond. Bij alle drie de (schade)gevallen werd DNA van dezelfde wolf aangetoond. Het blijkt te gaan om de mannelijke wolf GW1490m, afkomstig uit de Rodewald-roedel in Nedersaksen (Duitsland). Het DNA van GW1490m was in de buurt van Rodewald al vaker gevonden, maar duikt nu voor het eerst op in Nederland. In december liep GW1490m vanuit Overijssel, zonder sporen achter te laten, verder richting de Veluwe (zie Gelderland).
“Het beeld van de acht wolven in één filmpje is nog steeds uniek; veel vaker lopen de wolven zelfstandig of in kleine groepen langs de wildcamera’s"
Provincie Gelderland
Noord-Veluwe De aanwezigheid van de gevestigde roedel op de Noord-Veluwe is afgelopen kwartaal opnieuw vastgesteld via wildcamera’s en wolvenkeutels. Uit wildcamerabeelden van begin januari 2021 blijkt dat de roedel in ieder geval bestaat uit acht wolven. Uit de beelden is op te maken dat de vier welpen die in 2020 geboren zijn, nog leven en dat er nog steeds twee jongvolwassen wolven in de roedel aanwezig zijn. Deze jongvolwassen wolven komen uit het nest van 2019 dat bestond uit vijf welpen. Van de overige drie welpen uit het nest van 2019 is bekend dat één mannelijke wolf begin 2020 is omgekomen bij een aanrijding op de Noord-Veluwe en dat één wolvin (GW1729f) zich is gaan vestigen op de Zuid-Veluwe. Deze wolvin is naar alle waarschijnlijkheid op 6 maart doodgereden. Van de andere welp is onbekend waar hij zich op dit moment bevindt. Het onderstaande beeld van de acht wolven in één filmpje is nog steeds uniek; veel vaker lopen de wolven zelfstandig of in kleine groepen langs de wildcamera’s.
De roedel gebruikt een behoorlijk groot gebied op de Noord-Veluwe (minstens 250km2 ) en in het territorium werden afgelopen periode tientallen keutels gevonden. Vaak lijken hier haren van wilde zwijnen in te zitten. Dit is opvallend aangezien wilde zwijnen een gevaarlijker prooi vormen voor wolven dan bijvoorbeeld herten. Wilde zwijnen kunnen een wolf dodelijk verwonden. Van enkele keutels zijn voor DNA (individu) analyse genetische monsters genomen. Door middel van deze analyse kon de aanwezigheid van de ouders van de roedel (GW893m en GW998f) en twee zonen (GW1428m en GW1889m) worden vastgesteld. Deze individuen zijn eerder ook via DNA-analyse op individu vastgesteld. Zo is bekend dat de wolf GW1428m een welp uit het nest van 2019 betreft. Van wolf GW1889m is het onduidelijk in welk jaar deze wolf geboren is, aangezien de aanwezigheid van deze wolf in het najaar van 2020 voor het eerst is vastgesteld via DNA-analyse. DNA onbekende wolven vastgesteld Naast de bekende wolvenindividuen werd een ander genetisch profiel van een wolf vastgesteld aan de hand van keutels die gevonden zijn rond 19 januari 2021. Het blijkt te gaan om een tot nu toe onbekend individu, die code GW1964m heeft gekregen. GW1964m is vrijwel zeker een zoon van de roedel op de Noord-Veluwe. De afstand tussen het kerngebied van de ouders en de locatie waar deze keutels zijn gevonden is bijzonder groot. Het is nog onduidelijk of deze wolf nog steeds deel uitmaakt van de roedel of dat hij een eigen territorium naast dat van zijn ouders aan het stichten is. Op de Noord-Veluwe is de afgelopen periode ook wolf GW1490m vastgesteld. Dit gebeurde aan de hand van DNA dat is afgenomen bij een aanval op een schaap begin december 2020 in de omgeving van Vaassen. Deze wolf is eerder in november 2020 aangetoond op enkele locaties in Overijssel en is daarna (na 1 december) verder getrokken richting de Zuid-Veluwe. Foto's hieronder: wolvenkeutels en een pootafdruk
Midden-Veluwe Op de Midden-Veluwe is de gevestigde vrouwelijke wolf GW960f waarschijnlijk nog steeds aanwezig omdat op wildcamerabeelden diverse keren een wolf te zien is. Er zijn echter geen DNA-monsters verzameld om de aanwezigheid van GW960f te bevestigen. Deze wolvin lijkt een vrij beperkt leefgebied te gebruiken aan beide zijden van de A1; deze gebieden zijn met elkaar verbonden via ecoducten. De wolf leeft hier al sinds de zomer van 2018 en haar aanwezigheid wordt sindsdien voornamelijk via wildcamerabeelden of keutels vastgesteld. De dierhouders in en nabij haar territorium hebben effectieve wolfwerende maatregelen genomen. Eén keer (oktober 2019) is het DNA van deze wolvin vastgesteld via een aanval op een schaap. Hierdoor is het aannemelijk dat haar dieet vooral bestaat uit wilde hoefdieren zoals wilde zwijnen en edelherten. Zuid-Veluwe Op de Zuid-Veluwe werd het afgelopen kwartaal wolvin GW1729f, een welp van de roedel van de Noord-Veluwe uit 2019, meermaals vastgesteld. Dit is aangetoond via DNA-analyse van meerdere keutels die in december 2020 in het gebied gevonden zijn. De wolf is vanaf dat moment langer dan zes maanden aanwezig op de Zuid-Veluwe; de eerste aanwezigheid van deze wolf werd aangetoond op 20 juni 2020. Volgens de criteria van het Interprovinciaal Wolvenplan is er dan officieel sprake van een vestiging. Eind december 2020 kreeg de wolvin gezelschap van een mannelijke wolf (GW1490m) die in november vanuit Duitsland Nederland is binnengekomen. Deze wolf trok via Overijssel (eind november 2020) via Vaassen (begin december 2020) door naar de Zuid-Veluwe. Op de Veluwe werd zijn aanwezigheid via keutels en cameravalbeelden vastgesteld. Kortom, op basis van genetische technieken is zijn zwerftocht vanuit de ouderlijke roedel naar het gebied op de Zuid-Veluwe bijzonder goed inzichtelijk. GW1729f en GW1490m werden veelvuldig samen op cameravalbeelden vastgesteld, wat betekent dat ze toen een paar hebben gevormd. Paarvorming in de winterperiode kan erop duiden dat er in het daarop volgende voorjaar welpen geboren worden.
Wolf doodgereden Op 6 maart 2021 is op de Zuid-Veluwe, op de provinciale weg N224 in Ede een wolf doodgereden. Na het incident is conform het Wolvenplan van het Interprovinciaal Overleg (IPO) een bevoegd onderzoeker ter plaatse gekomen. Het dier is vervolgens meegenomen voor sectie. Sectie is verricht in samenwerking tussen WENR (Wageningen Environmental Research) en DWHC (Dutch Wildlife Health Centre) op de faculteit Diergeneeskunde in Utrecht. De onderzoekers van WENR richten zich bij de sectie op leeftijd, geslacht, conditie, maaginhoud, voortplantingstatus en het afnemen van monsters voor genetisch en toxicologisch onderzoek. De dierenartsen van DWHC richten zich op de doodsoorzaak en eventuele dierziekten. Eerste resultaten sectie Uit de eerste resultaten van de sectie is gebleken dat het hier zeer waarschijnlijk gaat om de wolvin GW1729f. Dit is aannemelijk vanwege de locatie van het voorval, het geslacht van de wolf en het feit dat het dier drachtig was. Uit de eerste resultaten van de sectie is gebleken dat er sprake was van acht pril ingenestelde embryo’s. Het aantal ingenestelde embryo’s wil overigens niet direct zeggen dat er ook daadwerkelijk acht welpen geboren zouden worden. Tijdens de zwangerschap en de eerste maanden na de worp is er vaak sprake van hogere mortaliteit van de welpen. Meestal zijn er in de fase dat de jongen het hol verlaten nog vier á vijf welpen in leven. Overige eerste resultaten van de sectie op de doodgereden wolvin laten zien dat het dier jongvolwassen was, een zeer goede conditie had, 35,5 kilo woog en 156 centimeter in lengte was. Meer resultaten uit de sectie zijn op dit moment nog niet beschikbaar. De resultaten van deze vervolganalyses komen op een later moment beschikbaar. Verder onderzoek moet meer duidelijkheid brengen over de precieze identiteit van de wolf. Er is conform protocol DNA afgenomen om deze bepaling te kunnen doen. In juni wordt bekend of het daadwerkelijk om individu GW1729f ging. Ondanks de vermoedelijke dood van de hier gevestigde wolvin, gaat de wolvenmonitoring op de Zuid-Veluwe onverminderd door. Onder andere om de activiteiten van de mannelijke wolf (GW1490) in de gaten te houden. Wolvenspoor: keutel in de sneeuw
“Wolf GW1625m is nu ruim zes maanden actief in de regio Groote Heide. Volgens het Interprovinciaal Wolvenplan is er dan officieel sprake van een vestiging.”
Provincies Noord-Brabant en Limburg
In november 2020 is in Noord-Brabant en Limburg de aanwezigheid van een tweede wolf afkomstig uit de Frans-Italiaans Alpiene populatie aangetoond. CEwolf consortium partner Senckenberg had WENR eerder al op de hoogte gesteld dat in Duitsland een nieuwe Alpiene wolf rondliep in de richting van Nederland. Deze wolf, GW1920m, blijkt medio november te Afferden, Limburg, Nederland binnengekomen te zijn, waar het DNA werd aangetroffen op een gebeten schaap. Vervolgens is zijn DNA eind november in Berghem en Rosmalen waargenomen bij gebeten schapen. Daarna is het dier niet meer waargenomen of via DNA vastgesteld. Dat er nu een opnieuw een Alpiene wolf opduikt in Limburg en Noord-Brabant, geeft aan dat wolven vanuit het Alpengebied Nederland weten te bereiken. De kans op genetische uitwisselingen tussen de wolvenpopulaties uit het Alpengebied en die van Centraal-Europa (waar alle overige vastgestelde wolven in Nederland vandaan komen) wordt daarmee groter. Genetisch beschouwd is dit een wenselijke ontwikkeling voor de gezondheid en vitaliteit van de soort wolf. Groote Heide De gevestigde Alpiene wolf GW1625m werd in de periode november 2020 tot en met januari 2021 nog altijd waargenomen in het provinciegrens overschrijdende gebied tussen Weert en Eindhoven. De wolf wordt veelvuldig vastgelegd op wildcamera’s. Ook worden diverse andere sporen gevonden in het veld zoals keutels, loopsporen en zelfs haren. De activiteiten van deze wolf vinden plaats aan beide zijden van de A2 én de A67. Limburg Eind januari 2021 werden er nabij Stramproy gebeten schapen aangetroffen. DNA toonde aan dat de in België gevestigde wolf GW979m hierbij betrokken was, samen met een roedelgenoot. Van deze roedelgenoot kon de exacte identiteit niet worden vastgesteld omdat diens DNA in het monster vermengd was met dat van GW979m. Deze vermenging is ontstaan omdat beide wolven gezamenlijk gegeten hebben van de prooi. Opmerkelijk is dat GW979m de vader is van de roedel in de regio Leopoldsburg, Vlaanderen, België. Daar is GW979m beter bekend onder de naam August. De afstand tussen het kerngebied van de roedel bij Leopoldsburg en Stramproy is ongeveer 30 kilometer. Hoewel dit een grote afstand lijkt, kan dit voor een wolf onderdeel zijn van een wandeling in een ruimere regio van één of twee dagen. Het gebeurt vaker dat wolven, zeker in de winter, voedsel zoeken in een ruimere regio. Dit hoeft niet te betekenen dat de roedel van Leopoldsburg vaker in Nederland zal opduiken.
Deel dit artikel
