Unit Natuurinformatie en Natuurbeheer
Van informatievoorziening tot rapportage
Ondersteuning bij uitvoering natuurbeleid
De unit Natuurinformatie en Natuurbeheer ondersteunt provincies bij de uitvoering van het natuurbeleid. Dit doen we door kennis, ervaring, data en informatie te bundelen, te ontsluiten en inzichtelijk te maken voor provincies en hun keten- en netwerkpartners. We ontwikkelen en beheren methoden en standaarden voor het monitoren van de kwaliteit van de natuur. Namens de provincies zijn we ook opdrachtgever voor monitoring van planten- en diersoorten in Nederland. Verder zorgen we voor gevalideerde en toegankelijke natuurdata in de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) en de Nationale Databank Vegetaties en Habitats (NDVH). Met deze gegevens kunnen we volgen hoe het gaat met de natuur in Nederland en hierover rapporteren. Provincies gebruiken deze gegevens ook voor de beoordeling van de inzet van subsidiegelden en verantwoording over internationale natuurdoelen aan de Europese Unie. Een andere taak is het coördineren van de uitvoering van het Subsidiestelsel Natuur en Landschap (SNL). We ondersteunen de uitvoering van het subsidiestelsel, zodat dit in elke provincie soepel en op dezelfde wijze verloopt.
In de Voortgangsrapportage Natuur wordt verslag gedaan van de groei van het Natuurnetwerk Nederland (NNN).
Voortgangsrapportage Natuur
Tussen 2011 en 2027 wordt er in Nederland 80.000 hectare nieuwe natuur aangelegd als onderdeel van het Natuur Netwerk Nederland (NNN). Dat is door provincies en het Rijk in het Natuurpact afgesproken. Het Natuurpact zorgt voor het verbeteren en in stand houden van de biodiversiteit. In de jaarlijkse ‘Voortgangsrapportage Natuur’ (VRN) doen provincies en Rijk verslag van de groei van het NNN en de belangrijkste ontwikkelingen in het natuurbeleid. BIJ12 ondersteunt bij het opstellen van dit rapport door gegevens te verzamelen en te valideren. Provincies en het ministerie van LNV zijn verantwoordelijk voor het interpreteren van de gegevens en de conclusies over voortgang van de afspraken uit het Natuurpact. Vanuit BIJ12 organiseren we ook alle praktische zaken rondom het rapport zoals overleggen, agendering in interprovinciale overleggen, tekstredactie, opmaak en communicatie.
Marijke Richmond, coördinator NDFF
Marijke Richmond, coördinator Nationale Databank Flora en Fauna:
‘De Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) bundelt, uniformeert en valideert natuurgegevens in Nederland. De gegevens brengen in beeld wat bekend is over de verspreiding van planten- en diersoorten. Er zijn ruim 180 miljoen waarnemingen opgenomen in de NDFF. Vanwege het belang van de NDFF en de komst van de Omgevingswet hebben Rijk en provincies eind 2020 besloten dat de natuurdata breder en beter beschikbaar moeten worden gesteld. De databank kan op dit moment – voornamelijk op basis van abonnementsvorm – worden geraadpleegd bij het opstellen van plannen voor natuurbeleid en natuurbeheer, natuurbescherming en vergunningverlening. De meeste gegevens moeten straks voor iedereen vrij beschikbaar zijn. Met gegevens over beschermde plant- en diersoorten moeten we echter zorgvuldig omgaan. Deze komen dan ook alleen beschikbaar voor mensen die er voor specifieke doelen gebruik van moeten maken. Om dit doel te bereiken is al een aantal stappen gezet. Zo is de organisatie achter de NDFF ondergebracht bij BIJ12 en hebben Rijk en provincies afgesproken het beheer van de databank grotendeels te financieren. Op dit moment wordt hard gewerkt aan vernieuwing van de techniek achter de NDFF en de ombouw naar ‘open data’. Ook wordt onderzocht of de NDFF een van de registers kan worden binnen de Omgevingswet. Naar verwachting is de vernieuwde NDFF in de loop van 2024 voor iedereen beschikbaar. Het geeft mij voldoening dat ik mijn ervaring als coördinator nu zo in kan zetten dat het ten goede komt aan de natuur in Nederland. Het team ondersteunen en een rol spelen in de transitie naar de nieuwe NDFF is een geweldige uitdaging!’
“Met gegevens over beschermde plant- en diersoorten moeten we zorgvuldig omgaan."
“Onze nieuwe informatieproducten zijn essentieel bij inrichting van de leefomgeving.”
Marcel Mikkers, adviseur informatievoorziening natuur
Marcel Mikkers, adviseur informatievoorziening natuur:
‘‘Voor het verbouwen van een huis, bouw van een woonwijk of het aanleggen van een weg moet je in Nederland een vergunning aanvragen. Daarbij wordt onder andere getoetst in hoeverre de initiatieven schadelijk zijn voor de natuur of beschermde plant- en diersoorten. Nu wordt dit nog getoetst aan de Wet natuurbescherming. Straks wordt dit de Omgevingswet. Provincies zijn binnen die nieuwe Omgevingswet verantwoordelijk voor het aanleveren van informatie over natuur. Om dit eenvoudiger te maken, ontwikkelde BIJ12 in opdracht van de provincies twee informatieproducten: de InformatieKaart Natuur (IKN) en de Beschermde SoortenIndicator (BeSI). IKN is vooral bedoeld voor gemeenten, provincies, omgevingsdiensten en groene bureaus bij het opstellen van plannen en vergunningverlening binnen de fysieke leefomgeving. Met de IKN heb je in één oogopslag actuele, uniforme en betrouwbare informatie over (beschermde) natuur per provincie. BeSI is vooral gericht op burgers en wordt ingezet bij kleinere veranderingen in diezelfde leefomgeving. Als ik een dakkapel plaats, verstoor ik daarmee bijvoorbeeld beschermde vogels? BeSI wordt straks onderdeel van de vergunningaanvraag in het Digitaal Stelsel Omgevingswet. In mijn rol als product owner ben ik blij dat ik een bijdrage kan leveren aan de invulling van onze zorgplicht voor de natuur.’’
“We zorgen dat de uitvoering van het Subsidiestelsel Natuur en Landschap soepel verloopt.”
Margot Kroot, adviseur uitvoering natuurbeheer:
‘Jaarlijks besteden de provincies zo'n 226 miljoen euro aan natuur- en landschapsbeheer via het Subsidiestelsel Natuur en Landschap. Hiervan gaat 82 miljoen euro naar agrarische natuurbeheer. Omdat dit stelsel vrij ingewikkeld is, werken BIJ12, beheerders en provincies intensief samen om de uitvoering soepel te laten verlopen. Er zijn verschillende werkgroepen waar mijn collega’s en ik aan deelnemen. Provincies maken elk jaar een plan voor natuurbeheer en agrarisch natuurbeheer. Daarin staat wat er bereikt moet worden in verschillende gebieden. Het natuurbeheer wordt vervolgens uitgevoerd door terreinbeherende organisaties zoals Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, de twaalf provinciale landschappen en particuliere beheerders. Het agrarische natuurbeheer wordt met name door boeren gedaan. Zij zorgen bijvoorbeeld dat weidevogels in alle rust kunnen broeden door niet in het voorjaar, maar juist later te maaien. Ook hebben wij voor provincies een uniform model voor het aanvragen van een subsidie opgesteld. En we onderhouden de Index Natuur en Landschap. Hierin staan bijvoorbeeld standaardkostprijzen voor natuurbeheer per beheertype. Op basis daarvan wordt de subsidie vastgesteld. Wat kost bijvoorbeeld het snoeien van een bomenrij of het aanbrengen van een raster? Het is mijn taak om deze kostprijzen jaarlijks, in samenwerking met Wageningen Environmental Research, actueel te houden. Recent hebben we als BIJ12 met provincies meegedacht over nieuwe uitvoeringsregelingen rondom het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) en de landelijke Bossenstrategie. We adviseren dan vooral over hoe subsidieregelingen binnen deze programma's het beste kunnen worden vormgegeven.’
“Wat hebben provincies nodig voor de uitvoering van natuurbeleid? Daar sluiten wij op aan."
Daniel Rutledge, senior adviseur natuurinformatie
Daniel Rutledge, senior adviseur natuurinformatie:
‘De 12 provincies zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van een groot deel van het natuurbeleid en het realiseren van natuurdoelen. Daarbij verbinden zij natuur met andere doelen in de fysieke leefomgeving, zoals klimaat, landbouw en water. Maar wat hebben provincies nodig om te monitoren en te beoordelen hoe het gaat met de natuur en hoe effectief het natuurbeleid en -beheer is? En hoe zorg je ervoor dat alle data van verschillende provincies bij elkaar komt en optelbaar is en dat dit efficiënt gebeurt? Daar helpt BIJ12 hen bij. We doen dit door methoden en werkwijzen te ontwikkelen waar alle provincies mee werken. Maar ook door gegevens, kennis en informatie over de natuur te bundelen en beschikbaar te maken. Bij de uitvoering van het natuurbeleid werken provincies onderling samen. Een goede afstemming is daarbij heel belangrijk. Onze resultaten stemmen we dan ook steeds af met de Ambtelijke Adviescommissie Vitaal Platteland. We ondersteunen de provincies door het secretariaat te verzorgen voor de Werkgroep Monitoring Natuur en voor verschillende vakinhoudelijke overleggen van provincies en hun ketenpartners zoals de 12 provinciale landschappen, Natuurmonumenten en de soortenorganisaties. Binnen de unit is het mijn rol om steeds te kijken: welke taken moeten wij doen voor provincies, wat hebben we hier precies over afgesproken en waar liggen de prioriteiten? Als ecoloog vind ik het fijn dat ik met mijn werk een verschil kan maken en bij kan dragen aan een betere natuur.’
Linda Smitskamp, adviseur natuurmonitoring:
‘Sommige ruimtelijke activiteiten kunnen schadelijk zijn voor beschermde diersoorten. Denk aan het rooien van bomen, baggeren, slopen of bouwen. Je moet dan maatregelen nemen om die schade te voorkomen of te beperken. BIJ12 beheert namens provincies voor 21 beschermde diersoorten een kennisdocument. Denk aan de huismus, de gewone dwergvleermuis en de rugstreeppad. Als adviseur Natuurmonitoring ben ik met mijn collega’s onder meer verantwoordelijk voor de kennisdocumenten. Op dit moment werk ik samen met provincies, ecologen en omgevingsdiensten aan het actualiseren ervan. Een kennisdocument bevat informatie over een beschermde soort en de manier van onderzoek doen. Daarnaast geeft het een uitgebreide beschrijving van maatregelen die ingezet kunnen worden om negatieve effecten van een ruimtelijke activiteit te voorkomen of te beperken. Bijvoorbeeld door vogels een alternatieve nestplaats aan te bieden of activiteiten buiten de broedperiode te plannen. De kennisdocumenten zijn vooral bedoeld voor initiatiefnemers van ruimtelijke activiteiten - een particulier of een instantie - en het bevoegd gezag dat ontheffing verleent in het kader van de Wet natuurbescherming. Het is niet verplicht om een kennisdocument te raadplegen. Toch is het een belangrijke leidraad voor iedereen die betrokken is bij activiteiten in de ruimtelijke omgeving. Dankzij de kennisdocumenten kunnen we beschermde diersoorten ruimte bieden voor veiligheid, voedsel en voortplanting.'
Linda Smitskamp, adviseur natuurmonitoring
“Met de kennisdocumenten geven we beschermde diersoorten ruimte voor veiligheid, voedsel en voortplanting"
Deel dit artikel
