Unit Faunazaken
Voorkomen, bestrijden en betalen van faunaschade
Zoeken naar balans tussen verschillende belangen
In ons land leven mensen en dieren met en naast elkaar. Soms botsen hun belangen. Zo ondervinden boeren schade door natuurlijk in het wild levende dieren. Meestal gaat het om schade aan gewassen, bijvoorbeeld door ganzen die graslanden kaal eten. Soms gaat het om schade aan dieren, zoals schapen, veroorzaakt door wolven. Deze schade wordt ook wel faunaschade genoemd. Provincies moeten een goede balans te vinden tussen de belangen van burgers en boeren en de in het wild levende dieren. BIJ12 helpt hen hierbij. De provincies zijn verantwoordelijk voor het verlenen van tegemoetkomingen in faunaschade. BIJ12 voert deze regeling voor de provincies uit. In 2022 betaalde BIJ12 namens provincies ruim 45 miljoen euro aan tegemoetkomingen in faunaschade. De definitieve cijfers over 2022 volgen in mei 2023. Ons motto is: voorkomen, bestrijden, betalen. Bij het beoordelen van een aanvraag voor een tegemoetkoming kijken we of een boer voldoende heeft gedaan om schade te voorkomen. We adviseren hier ook over, onder andere via Faunaschade Preventie Kits. Verder doen we onderzoek naar het voorkomen van faunaschade.
“In 2022 betaalde BIJ12 ruim 45 miljoen euro aan tegemoetkomingen in faunaschade."
Onderzoeksagenda faunazaken
Om meer kennis op te doen over het effectief voorkomen en bestrijden van faunaschade, doet BIJ12 in opdracht van de provincies onderzoek. Dit onderzoek vindt plaats op basis van een Onderzoeksagenda die door de provincies wordt vastgesteld. Het onderzoek van BIJ12 is gericht op het ondersteunen van het provinciaal faunabeleid, het faciliteren van maatschappelijke discussies daarover en het verder ontwikkelen van instrumenten om schade te bepalen. Bij het uitzetten en begeleiden van onderzoeken laat BIJ12 zich bijstaan door een Commissie Onderzoek. De Commissie bestaat uit deskundigen uit de geledingen natuurbescherming, jacht, dierenbescherming, landbouw en wetenschap. Ook is een afgevaardigde van de provincies vertegenwoordigd in de Commissie Onderzoek.
De resultaten van de onderzoeken worden onder meer via kennissymposia gedeeld met provincies en andere belanghebbenden. In 2021 was dit wegens corona een online bijeenkomst.
Thijs Janssens, coördinator faunazaken
“We streven naar betrouwbare taxaties van faunaschade."
Thijs Janssens, coördinator faunazaken:
'Jaarlijks behandelen we namens de provincies bijna 8.000 aanvragen voor tegemoetkomingen in faunaschade. Samen met het team zorgen we dat het hele proces van aanvraag tot uitbetaling goed verloopt. In 2022 is ruim 45 miljoen euro aan tegemoetkomingen uitbetaald. Dit bedrag is de afgelopen jaren toegenomen door stijging van de grasprijzen en het toegenomen aantal aanvragen. Provincies bepalen zelf het beleid binnen hun provinciegrenzen, BIJ12 ondersteunt daarbij met kennis van praktijk. Noord-Holland en Friesland hebben vooral schade door ganzen. In Limburg zijn het dassen en wilde zwijnen die relatief veel schade veroorzaken. Ook de wolf veroorzaakt schade. Hoewel de bedragen die met wolvenschade gemoeid zijn nog meevallen, roept het in de samenleving vooral emotie op. Sinds 2020 hebben we het online portaal MijnFaunazaken ingericht waar boeren hun aanvraag digitaal kunnen indienen en volgen. Ook op het gebied van taxaties hebben we een professionaliseringsslag gemaakt. Voor het taxeren van faunaschade maken we gebruik van onafhankelijke taxatiebureaus. De hele keten van aanvraag, taxeren in het veld tot uitbetaling is gedigitaliseerd. Er worden controletaxaties uitgevoerd en er is een certificering voor faunaschade taxateurs opgezet. Ook de wijze van taxeren verandert. Afgelopen jaar zijn drones ingezet voor het taxeren van mais. Momenteel wordt geëxperimenteerd met satellietbeelden om taxateurs te ondersteunen bij hun werk. We streven naar betrouwbare en nauwkeurige taxaties.’
Mark Westebring, consulent faunazaken:
'De consulent is het aanspreekpunt voor de uitvoering van faunaschaderegelingen in de provincie. Ik werk voornamelijk voor Gelderland, Drenthe en Overijssel. Mijn functie is heel breed en ik heb met veel partijen te maken. Dat maakt het zo leuk. De ene dag zit ik op kantoor voor het beoordelen van aanvragen voor een tegemoetkoming. Ik moet bijvoorbeeld kijken of een boer zich aan alle regels heeft gehouden. De andere dag ben ik op pad om voorlichting te geven aan boeren en jagers over het voorkomen en bestrijden van schade. We krijgen ook meldingen over schade door wolven binnen. Wanneer een schapenhouder belt dat hij dode of gewonde schapen heeft, doen wij als consulenten een eerste beoordeling aan de hand van foto’s en een beschrijving van de situatie. Lijkt het om een wolf te gaan, dan schakelen we het taxatiebureau in om binnen 24 uur een DNA-monster af te nemen. Soms ga ik zelf ook mee. Het DNA-monster wordt in een laboratorium verder beoordeeld. Er wordt gekeken of de schade inderdaad door een wolf veroorzaakt is of door een ander dier. Ook wordt het individu van de wolf bepaald. Dit is van belang voor het volgen van de activiteit van de wolf in Nederland. In mijn werk heb ik regelmatig contact met beleidsambtenaren bij de provincies. Bijvoorbeeld wanneer er beleidswijzigingen aankomen. Ik bespreek die dan met hen en kijk vooral naar de uitvoerbaarheid. Verder blikken we ook altijd terug op de schadecijfers van het afgelopen jaar. Wat zeggen die cijfers en wat betekent dit voor het beleid?’
“Ik kijk ook naar de uitvoerbaarheid van het faunabeleid."
Mark Westebring, consulent faunazaken
Désiré Karelse, adviseur faunazaken
“De wolf betekent veel werk voor BIJ12."
Désiré Karelse, adviseur faunazaken:
'Sinds 2015 is de wolf terug in Nederland. Inmiddels hebben we in ons land zo’n 35 wolven gevestigde wolven. Er zijn op dit moment tenminste 4 roedels actief in Drenthe en Gelderland. Ook hebben we te maken met veel zwervende wolven, op zoek naar een territorium. De wolf betekent veel werk voor BIJ12 en voor mij als adviseur. Want hoewel de natuurlijke prooi van wolven wild is, zoals reeën en zwijnen, vallen vooral zwervende wolven bijvoorbeeld ook schapen aan. Het taxeren van deze schade wordt uitgevoerd door het taxatiebureau. De eindbeoordeling van de schade en het uitbetalen van de schadevergoeding doet BIJ12. In 2022 is het aantal schadegevallen aanzienlijk toegenomen. Daardoor houdt de wolf ook maatschappelijk gezien de gemoederen flink bezig. Voorlichting over het voorkomen van wolvenschade door het plaatsen van wolfwerende hekken is dus heel belangrijk geworden. Dit doen wij via onze website, maar ook door het organiseren van bijeenkomsten. Provincies bepalen zelf of ze wolfwerende maatregelen vergoeden. Sommige provincies hebben ook een eigen wolvencommissie en een consulent die schapenhouders advies geeft over preventie. Wij ondersteunen provincies bij het beleid over de wolf, onder meer door het doen van onderzoek en bij het opstellen van het Interprovinciaal Wolvenplan. De nieuwe versie moet in 2024 klaar zijn. Een andere taak van BIJ12 is het volgen van de activiteit van de wolf in Nederland. Dit wordt uitgevoerd door het Wolvenmeldpunt van de Zoogdiervereniging. Zij registeren waarnemingen van wolven, zoals beeldopnamen, en doen de validatie. Het Wolvenmeldpunt doet zelf ook aan sporenonderzoek. Het DNA dat door taxateurs wordt afgenomen bij gewonde dieren, wordt onderzocht door Wageningen Environmental Research. In het laboratorium stellen zij vast of de schade is veroorzaakt door een wolf. Ook wordt het DNA gebruikt om vast te stellen welke wolven waar in Nederland verblijven. Hier brengen we ieder kwartaal een rapportage over uit. Hier is altijd veel belangstelling voor, ook vanuit de pers.’
Deel dit artikel
